Bạn đã từng đặt câu hỏi về cách đọc mười lăm hay mười năm? Từ nào mới đúng? Cách đọc số 5 đúng chính tả là gì? Trong quá trình viết và sử dụng ngôn ngữ hàng ngày, đặc biệt là trong các văn bản pháp lý, tài chính hoặc kế toán, một trong những nhầm lẫn phổ biến mà nhiều người gặp phải là mười lăm hay mười năm. Đây không chỉ đơn thuần là một lỗi nhỏ mà đôi khi có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng trong giao dịch, hợp đồng hoặc thống kê số liệu. Vì vậy, việc phân biệt đúng giữa hai cụm từ này là điều vô cùng quan trọng.
Giải nghĩa từ vựng “lăm” và “năm”
Lăm
Lăm là danh từ chỉ cách đọc của số 5 trong một số trường hợp, dùng để đếm những số sau số hàng chục.
Ví dụ: năm lăm, sáu lăm, bảy lăm,…
Năm
“Năm” cũng là một danh từ có nhiều ngữ nghĩa khác nhau tùy vào tình huống sử dụng.
- Chỉ thời gian Trái Đất đi hết một vòng xung quanh Mặt Trời: 1 năm = 365 ngày 5 giờ 48 phút 40 giây.
- Chỉ khoảng thời gian có giá trị bằng 12 tháng: ví dụ như sinh viên năm nhất.
Mười lăm hay mười năm? Từ nào mới đúng
Thức chất cả 2 cách đọc này đều đúng, nhưng phải dựa vào ngữ cách sử dụng để phân ra cách đọc đúng. Mười lăm là số 15, còn mười năm là số 10. Để phân biệt hai số này khi nói, có một số cách như sau:
- Sử dụng từ chỉ số thứ tự hoặc từ chỉ đơn vị. Ví dụ, mười lăm có thể nói là thứ mười lăm, hoặc mười lăm cái, mười lăm người, v.v. Mười năm có thể nói là thứ mười, hoặc mười cái, mười người, v.v.
- Sử dụng từ chỉ thời gian hoặc từ chỉ khoảng cách. Ví dụ, mười lăm có thể nói là một phút rưỡi hoặc một phần mười lăm hoặc một phần sáu. Mười năm có thể nói là một phút, hoặc một phần mười, hoặc một phần sáu mươi.
Tuy nhiên, vẫn có những trường hợp sử dụng “năm” để gọi tên con số, như ví dụ sau:
- 9,5: Chín phẩy năm
- 105: Một trăm lẻ năm
- 155: Một trăm năm mươi lăm.
Nếu viết thành “một trăm năm mươi năm,” có thể dễ bị hiểu nhầm thành “150 year” hoặc “150 tuổi.” Đó là lý do ngày nay, người ta thường viết là “lăm” để phân biệt với “năm.”
Thực chất, đây là ảnh hưởng của việc nói ngọng phụ âm đầu L và N trong một số địa phương và dần dần đã trở thành một biểu hiện phổ biến và đồng nhất trong xã hội. Thậm chí có những nơi gọi là “nhăm,” ví dụ như 15 được đọc là “mười nhăm,” 25 là “hăm nhăm.” Theo sách giáo trình mà mọi người học từ nhỏ, các thầy cô giáo thường dạy đọc và viết là “lăm” thay vì “năm,” điều này đã trở thành phổ quát trong cách chúng ta sử dụng ngôn ngữ.
Cách viết và đọc số 5 chuẩn trong toán học
Trong khi đếm số thứ tự, sử dụng “năm” và “lăm” tại các vị trí khác nhau. Quy tắc là như sau:
- Chúng ta viết “lăm” nếu hàng chục là số từ 1 đến 9. Ví dụ, số 15 được đọc là “mười lăm,” số 25 là “hai mươi lăm,” và số 35 là “ba mươi lăm”…
- Viết “năm” nếu hàng chục là 0 hoặc khi kết hợp với từ chỉ tên hàng là từ “mươi” phía sau. Ví dụ, số 105 đọc là “một trăm linh năm,” và số 2455 đọc là “hai nghìn bốn trăm năm mươi lăm.”
Quy tắc viết mười lăm hay mười năm
Trong dãy số XXX:
- Nếu có dạng 5XY: Ghi là năm.
- Nếu có dạng X5Y: Ghi là năm.
- Nếu có dạng XY5: Ghi là lăm nếu Y > 0, ghi là năm nếu Y = 0.
Tức là: Chữ lăm chỉ dành để đọc hàng đơn vị tuy nhiên nếu trước đó có số 0 thì sẽ đọc là linh năm hoặc lẻ năm, như vậy sẽ phân biệt được với năm trong ngày tháng năm.
Ví dụ:
- 50, 500, 550 – số năm không thuộc hàng đơn vị: năm mươi, năm trăm, năm trăm năm mươi..
- 15, 25, 155 – số năm thuộc hàng đơn vị: mười lăm, hai lăm, một trăm năm mươi lăm..
- 105, 1005 – số 5 có số 0 đằng trước: một trăm linh năm, một nghìn không trăm linh năm..
- Ngoài ra, từ 25 đến 95 thì còn có thể đọc là: hai nhăm, chín nhăm.. Tuy nhiên, đây là cách gọi không phổ biến, không khuyến khích sử dụng.
Cách đọc số 5 trong toán học
Sau khi đã hiểu quy tắc đọc mười lăm hay mười năm thì hãy vận dụng với một số ví dụ sau đây nhé!
- 5: Năm
- 15: Mười lăm
- 25: Hai mươi lăm
- 50: Năm mươi
- 95: Chín lăm hoặc chín mươi lăm
- 105: Một trăm lẻ năm
- 125: Một trăm hai mươi lăm
- 150: Một trăm năm mươi
- 155: Một trăm năm mươi lăm
- 555: Năm trăm năm mươi lăm
- 1005: Một ngàn không trăm lẻ năm
- 1025: Một ngàn không trăm hai mươi lăm
- 1125: Một ngàn một trăm hai mươi lăm
- 1500: Một ngàn năm trăm
Việc đọc và viết số 5 trong tiếng Việt còn phụ thuộc vào vị trí của nó trong dãy số. Quy tắc chung được áp dụng như sau:
Cách sử dụng từ “lăm”
Sử dụng “lăm” khi số 5 đứng ở hàng đơn vị, phía trước nó là một số khác lớn hơn 0.
Ví dụ: 15 (mười lăm), 25 (hai mươi lăm), 35 (ba mươi lăm), 45 (bốn mươi lăm).
Cách sử dụng từ “năm”
- Khi số 5 đứng một mình: “năm”.
- Khi số 5 ở hàng đơn vị nhưng sau chữ “mươi”: 50 (năm mươi).
- Khi số 5 đứng ở hàng trăm, hàng nghìn: 105 (một trăm linh năm), 205 (hai trăm linh năm).
Ví dụ cụ thể:
- 105: Một trăm linh năm.
- 2455: Hai nghìn bốn trăm năm mươi lăm.
- 5555: Năm nghìn năm trăm năm mươi lăm.
- 555555: Năm trăm năm mươi lăm nghìn năm trăm năm mươi lăm.
Vì sao có sự nhầm lẫn này?
Sự nhầm lẫn giữa mười lăm hay mười năm xuất phát từ nhiều yếu tố khác nhau, trong đó đáng chú ý nhất là do sự khác biệt vùng miền trong cách phát âm. Một số người có thói quen đọc nhầm giữa “lăm” và “năm”, dẫn đến việc sử dụng sai trong văn viết. Chính vì vậy, để tránh những sai sót đáng tiếc, chúng ta cần hiểu rõ bản chất của từng cách viết và cách sử dụng chính xác theo từng ngữ cảnh.
Hướng dẫn cách viết một số cặp từ năm/ lăm thông dụng
Lăm triệu hay năm triệu?
Cách viết đúng là năm triệu. Lý do là vì “triệu” là một đơn vị lớn, và số 5 khi đứng trước các đơn vị như triệu, tỷ sẽ được viết là “năm”.
Lăm nghìn hay năm nghìn?
Cách viết đúng là năm nghìn. Tương tự như “triệu”, số 5 đứng trước “nghìn” cũng sẽ được viết là “năm”.
Lăm mươi triệu hay năm mươi triệu?
Cách viết đúng là năm mươi triệu. Khi số 5 đứng trước “mươi”, cách viết chuẩn xác là “năm mươi”.
Thứ lăm hay thứ năm?
Cách viết đúng là thứ năm. Khi chỉ ngày trong tuần hoặc thứ tự, ta luôn dùng “thứ năm”.
Năm lăm hay năm năm?
Cả hai cách viết đều đúng, tùy theo ngữ cảnh sử dụng.
- “Năm lăm” dùng để chỉ số 55, ví dụ: “Tôi đã sống năm lăm năm.”
- “Năm năm” dùng khi chỉ khoảng thời gian 5 năm, ví dụ: “Tôi làm việc ở đây năm năm.”
Lăm trăm hay năm trăm?
Cách viết đúng là năm trăm. Khi số 5 đứng trước “trăm”, cách viết chuẩn xác là “năm trăm”.
Năm mươi lăm hay năm mươi năm?
Cả hai cách viết đều đúng tùy theo ngữ cảnh cụ thể, ví dụ:
- “Năm mươi lăm” dùng để chỉ số 55, ví dụ: “Anh ấy năm mươi lăm tuổi.
- “Năm mươi năm” chỉ khoảng thời gian 50 năm, ví dụ: “Tôi đã sống ở đây năm mươi năm.”
Chuyên gia trong lĩnh vực thiết kế web và phát triển website trên mạng internet với hơn 15 năm kinh nghiệm. Tôi đã giúp hàng trăm doanh nghiệp có kế hoạch phát triển trang web một cách tổng thể để trang web phát triển bền vững và mang lại lợi nhuận từ website.